Para Nedir?
Unuttunuz siz onu. Paran kadar konuşabildiğinizi bilirsiniz. Ama o paranın ne kadarı sizin ise o kadar geçerlidir sözünüz, bunu unuttunuz.
"Paran kadar konuşabilirsin. O ne kadar seninse o kadar geçer sözün".
Aşağıdaki dersime emsal bir ders nasip olmamış adamların çoğaldığını, heryeri işgal ettiklerini gördüğüm için ve hatta şairlik iddiaları yanısıra para işlerinde iştigal ettiklerine hayretle arzederim:
Para Nedir?
Senin benim cebimdeki para ne senin ne benim darbettiğimiz, tabettiğimiz paradır. Hepimizin ahzının, kabzının veyahut sarfının mihverini, mihrakını, merkezini teşkil eden o para, onu arzeden bir mihver, mihrak, merkez şahsiyeti iltizam eder. O şahsiyeti bir teşekkül olarak hem ibda hem inşa hem bina hem ihdas etmiş olmamız mükteza-ı zaruridir keza. Ve işbu ünsiyetin, aidiyetin, mensubiyetin bir parçasıdır tedavüldeki para.
Peki kaç parçadır? Eğer bir hakiki şahıs farzedersek o şahsın ihtiyaçlarının ölçülebilir miktarı/adedi kadar hesap etmelidir parça sayısını. Ve fakat bu halde paranın tedavül hacmi ve tekrarı, o ihtiyaçların defi kadar mahdut kalacaktır ki, o şahıs ihtiyaçlarına davranmadığı süre zarfında ancak sen ve ben fiziki gücümüz yetiştiği kadar ihtiyaçlarımızı def edebileceğizdir. Lakin ne sen ne ben bu şartlar altında her ihtiyacımızı karşılayabilmeye muktediriz.
Demek ki para arzı bir hükmi şahsiyetin vaziyet etmesine mütealiktir. Ve o, hepimizin ihtiyaçlarını kendi ihtiyaçları saymalıdır. Ancak o vakit onun ihtiyaçları karşılanırken kendi ihtiyaçlarımızı karşılayabilir bir cereyan husule getirebiliriz.
İhtiyaçlarımız, istihsanlarımız, ihtiyatlarımız ve cezai-kazai masraflarımız o cereyanın intikal vesilesi olan parayla ölçüleceği için o paraya vaziyet eden hükmi şahsın itibarına, ihtiyarına, istikbaline yani hayrına şerrine herşeyine müşterek ve mükellef olmak lüzumu tulu eder sana bana. Buna itirazı olanın adı yaddır, yabandır hatta düşmandır. Yani o şahsın işbu selahiyeti ve ehliyeti ne mutlak ne farazi manada... katiyetle devredilemez. Nasıl ki şerefini ve izzetini devredemez insan, öyledir bu da devredilemez. Sen ve ben kendi aramızda bu paramızı başkasının parasına arzedemeyiz, tebdil edemeyiz... fesattır zira.
O hükmi şahsiyete devlet deriz, bunu da unuttunuz. Ama siz banka sanırsınız onu, bir finansal organizasyon ancak. Sizden bu sebeple bi'cacık olmaz.
