Bilim insanları dinozorların sonunu getiren çarpışmanın detaylarını ortaya çıkardı

Çarpışmayla binlerce kilometre boyunca ağaçlar tutuştu ve Amerika kıtasının 800 kilometre içine kadar uzanan dev tsunami dalgaları oluştu (Universe Today) Type:newsBİLİMTags:DinozorevrimgöktaşıGenetik66 milyon yıl önce, gezegenimizdeki yaşam milyonlarca yıl boyunca olduğu gibi devam ediyor, muazzam boyutlardaki sürüngenler yerküreye hükmediyordu. Karada bir yanda boyu 40 metreye varan devasa otoburlar, diğer yanda iki ayaklı etçil yırtıcılar bir arada yaşıyordu. Denizler sivri dişli deniz canavarlarıyla doluydu, gökyüzündeyse tarih boyunca yaşamış tüm kuşlardan daha büyük canlılar kanat çırpıyordu. Fakat 180 milyon yıl süren bu refah içindeki hükümranlık ve yaşamın olağanüstü bolluğu çok kısa bir süre içinde yok oldu. Dinozorları yok eden gök taşı Meksika'daki Yucatan Yarımadası'na II. Dünya Savaşı'nda kullanılan atom bombalarının 10 milyar katı enerjiyi ortaya çıkararak çarptı. Çarpışma binlerce kilometre boyunca yayılan devasa alev rüzgarını tutuşturdu, devasa tsunamileri tetikledi ve atmosfere o kadar çok kükürt yükseldi ki güneş ışınları yere ulaşamaz hale geldi. Bu yıkıcı küresel soğuma dinozorların sonunun gelmesiyle sonuçlandı. Bilim insanlarının büyük bir kısmı bu hipotezi kabul ediyor ve bu korkutucu canlıların saltanatını bitiren olayın böylesi bir felaket senaryosu olduğunu düşünüyor. Austin Teksas Üniversitesi'nin öncülüğünde gerçekleşen yeni bir araştırma, çarpışmadan sonraki 24 saat içinde kraterin 130 metre kalınlığında kayayla dolduğunu gösteren güçlü kanıtlarla bu fikri doğruluyor. Kraterdeki kayalardan alınan çekirdek numunelerinde tsunamilerin ters akıntısıyla taşınan karışık taş ve kömür parçaları da bulundu. Kayaçlarda kükürt bulunmamasıysa dikkat çekici bir ayrıntıydı. Dünya üzerindeki canlılığın yüzde 75'ini ortadan kaldıran felaketin en ayrıntılı resmini kayalardan elde edilen bilgiler ortaya koyuyor. fazla oku Bu bölüm, konuyla ilgili referans noktalarını içerir. (Related Nodes field) 20'den fazla bilim insanının katıldığı uluslararası bir ekiple çalışan Texas Üniversitesi Jeofizik Enstitüsü'nden (UTIG) araştırma görevlisi Sean Gulick, araştırmanın “bize çarpışma sürecini olay yerinde bulunan bir görgü tanığının gözünden anlattığını” söyledi. Gulick bölgesel düzeyde kısa süreli yaşanan felaketi ve onu takip eden uzun vadeli küresel soğuma sürecini anlatarak, “Bu bulgular çarpışmanın sıfır noktasından kurtarabildiğimiz, yaşananların geniş bir kaydı" dedi. Göktaşı "onları önce kızarttı, sonra dondurdu. Dinozorların tümü çarpışmanın yaşandığı gün ölmese de pek çoğu öldü." Hakemli bilim yayını Proceedings of the National Academy of Sciences'da (PNAS) yayımlanan araştırma, Jackson Yerbilimleri Fakültesi'nin çarpışma sahasındaki kraterin nasıl oluştuğunu ve bölgede yaşamın ne kadar süre sonra yeniden başladığını inceleyen önceki çalışmalara dayanıyor. Krateri saatler içinde dolduran maddenin büyük kısmı ya çarpışmanın etkisiyle ortaya çıktı ya da çarpışma sahasının etrafında bulunan Meksika Körfezi'nden geri dönen deniz suyunca taşındı. Sadece bir günde yaklaşık 130 metre kalınlığında madde kratere doldu, bu hız jeolojik kayıtlarda şimdiye kadar karşılaşılmış en yüksek hız. Bu son derece süratli birikme hızı, çarpışmanın sonraki saatler, hatta dakikalar içinde kraterde ve etrafında yaşananların kayaçlarda kaydedildiği anlamına geliyor. Ayrıca gök taşının düşmesinin uzun süreli etkileriyle ilgili ipuçları da sağlıyor. Araştırma, çarpışmanın binlerce kilometre boyunca ağaçları ve diğer bitkileri nasıl tutuşturduğunu ve Amerika kıtasının 800 kilometre içine kadar uzanan dev tsunami dalgalarını nasıl oluşturduğunu ayrıntılarıyla açıklıyor. Araştırma ekibi, hem kraterin içinde hem de kömürlerde kum tabakalarında ya da bunların hemen altındaki tabakalarda, toprak kökenli funguslarla ilişkili biyolojik izler keşfetti. Bu, kraterin deniz suyuyla ve taşıdıklarıyla yeniden doldurulduğunu gösteriyor. Buna göre yanarak kömürleşmiş çevre, tsunami sularıyla doldu ve sular geri çekilirken birikinti de kraterin içine doğru çekildi.   ShapeCreated with Sketch. Fotoğraflarla dünyadan haberler Hepsini göster 33 Fotoğraflarla dünyadan haberler 1/33 11 Eylül 2019 - ABD'nin New York eyaletinde bulunan Manhattan bölgesinde, 11 Eylül saldırılarının yıl dönümü dolayısıyla yıkılan ikiz kuleleri temsilen gökyüzüne doğru ışık yansıtıldı / Fotoğraf: AP 2/33 10 Eylül 2019 - Keşmirliler, protestolar sırasında Hint güvenlik güçleri tarafından öldürülen Adil Magray'ın cenazesinde ağlıyor. Hindistan’ın Cammu Keşmir’i yarı-özerk statüden çıkarmış, bölgede sokağa çıkma ve iletişim yasağı başlatılmıştı. / Fotoğraf: AP 3/33 9 Eylül 2019 - Katolik Kilisesi'nin ruhani lideri Papa Franciscus, Papaz Pedro Opeka ile birlikte Madagaskar'ın Antananarivo bölgesinde yaşayan Akamasoa topluluğu ile bir etkinliğe katıldı / Fotoğraf: Reuters 4/33 8 Eylül 2019 - Endonezya'nın Bandar Lampung eyaletinde bulunan Sukaraja kentinde denizde bulunan atıklar sahile vurdu. Görüntüler, deniz kirliliğini gözler önüne serdi / Fotoğraf: AFP 5/33 7 Eylül 2019 - Hong Kong'daki ABD Büyükelçiliği'ne ABD bayraklarıyla yürüyen göstericiler, Trump'tan kendilerini "özgürleştirmesi" için yardım talep etti / Fotoğraf: AFP 6/33 6 Eylül 2019 - 24 yaşındaki Afganistanlı tasarımcı, başkent Kabil’deki ofisinde çalışıyor. ABD ile Taliban arasındaki görüşmeler, örgütün baskıcı politikasını kırmaya çalışırken, Afgan kadınlar kazanımlarının tehdit altında olmasından kaygılı / Fotoğraf: AFP 7/33 5 Eylül 2019 - Japonya'nın Yokohama bölgesinde bir kamyon, demir yolu geçidinde trenle çarpıştı. Kazada en az 30 kişi yaralandı / Fotoğraf: AFP 8/33 4 Eylül 2019 - Brezilyalı matador, Amazon ormanları yakınlarında bulunan Monte Negro şehrindeki bir festivalde bindiği boğanın üzerinde kontrolünü sağlamaya çalışıyor / Fotoğraf: AFP 9/33 3 Eylül 2019 - Herat eyaletindeki Afganistanlı çocuklar, hurdalıktan aldıkları lastiklerle oynuyor / Fotoğraf: AFP 10/33 2 Eylül 2019 - Madagaskar Antananarivo'da yoksul bir aile, çöp şehrinden topladıkları malzemeleri çuvallarla taşıyor / Fotoğraf: Reuters 11/33 1 Eylül 2019 - Formula 2’nin 2019 Belçika Gran Prix’inde yaşanan kazada hayatını kaybeden 22 yaşındaki Anthoine Hubert’in parçalara ayrılan aracı vinç aracılığıyla kaldırılıyor / Fotoğraf: AFP 12/33 31 Ağustos 2019 - İsrail askeri, Batı Şeria'da gösteri düzenleyen Filistinliler ile İsrail askerleri arasında yaşanan çatışmayı cep telefonuyla kaydediyor / Fotoğraf: AFP 13/33 30 Ağustos 2019 - IŞİD'in 2014 yılında Irak'ın Musul kentini ele geçirdiği dönemde yerlerinden olan Iraklılar, Hamam El-Alil'deki mülteci kampından gruplar halinde yaşadıkları topraklara geri gönderiliyor / Fotoğraf: AFP 14/33 29 Ağustos 2019 - Gazze'de amatör ligde mücadele eden Filistinli ampüte futbol takımı maç öncesi antrenman yapıyor / Fotoğraf: AFP 15/33 28 Ağustos 2019 - İspanya'nın Bunol kentinde "Tomatino" olarak bilinen domates festivali büyük bir katılımla gerçekleşti. Dünyanın en büyük yemek savaşı olarak kaydedilen festivale birçok ülkeden kişi katıldı / Fotoğraf: AFP 16/33 27 Ağustos 2019 - Tayland Kralı Maha Vajiralongkorn'un 34 yaşındaki "resmi sevgilisi" Sineenat Wongvajirapakdi fotoğrafları resmi sitede paylaşıldı. Paylaşımın ardından sitede uzun süre çökme yaşandı / Fotoğraf: Tayland Kraliyet Resmi Sitesi 17/33 26 Ağustos 2019 - Meksika’nın Guadalajara eyaletinde 882 dansçı Mariachi müziği eşliğinde Meksika halk dansını yaparak Guiness Dünya Rekoru’nu kırmaya çalıştı / Fotoğraf: AFP 18/33 25 Ağustos 2019 - İtalya Başbakanı Guiseppe Conte, Japonya Başbakanı Shinzo Abe, Avrupa Konseyi Başkanı Donald Tusk, ABD Başkanı Donald Trump, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Almanya Başbakanı Angela Merkel ve Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Fransa’daki G7 Zirvesi’nde bir araya geldi / Fotoğraf: AFP 19/33 24 Ağustos 2019 - Brezilya'da Ulusal Uzay Araştırmaları Enstitüsü'nün uydu görüntülerinden elde ettiği verilere göre bu yıl içinde yarısından fazlası Amazon bölgesinde olmak üzere 72 binden fazla orman yangını çıktı / Fotoğraf: Reuters 20/33 23 Ağustos 2019 - Hindistan'ın Mumbai eyaletindeki bir festivalde Hindular tarafından tanrı olduğuna inanılan Lord Krishna ve Lord Shiva gibi süslenen Hint öğrenciler / Fotoğraf: AFP 21/33 22 Ağustos 2019 - Çin'de evlenmek üzere olan çiftler, fotoğraf çekimi için Angkor-Wat Tapınağı temalı bir stüdyoda hatıra fotoğrafı çekiliyor. Çin'de düğün fotoğrafçılığı endüstrisi son yıllarda yükseliyor. Özellikle egzotik temalı stüdyolar çiftler tarafından tercih ediliyor / Fotoğraf: AFP 22/33 21 Ağustos 2019 - Hindistan'ın Allahabad bölgesinde sağanak yağmur sonrası sular altında kalan Bade Hanuman tapınağında yüzen bir Hint / Fotoğraf: AFP 23/33 20 Ağustos 2019 - Bulgaristan'da kendilerine Beyaz Kardeşler diyen dini örgüt, Babreka gölünün yanında bulunan Rila Dağı'nda dini ayin yaparken görüntülendi / Fotoğraf: AFP 24/33 19 Ağustos 2019 - Bangladeş'in başkenti Dakka'nın Mirpur bölgesinde bir gecekondu mahallesinde çıkan yangın, 50 bin kişiyi evsiz bıraktı. Bölgedeki evlerin çatılarının plastikten olması da yangının büyümesinde etkili oldu / Fotoğraf: AFP 25/33 18 Ağustos 2019 - Hong Kong'daki Tamar Parkı'nda toplanan Çin Halk Cumhuriyeti destekçileri, haftalardır devam eden Çin karşıtı protestolara karşıt gösteri düzenledi / Fotoğraf: AFP 26/33 17 Ağustos 2019 - Sudanlılar, geçici askeri yönetimle sivil eylemcilerin liderleri arasında yetki paylaşımını öngören anlaşmanın imzalanması sonrası sevinç gösterilerinde bulundu / Fotoğraf: AFP 27/33 16 Ağustos 2019 - Uluslararası hayvan hakları örgütü PETA üyeleri, ABD'nin New York eyaletindeki çakal kürkü satan bir mağazanın önünde temsili kan kullanarak protesto düzenledi / Fotoğraf: AFP 28/33 15 Ağustos 2019 - Liverpool'un Mısırlı futbolcusu Muhammed Salah, İstanbul'da Chelsea ile yapacakları UEFA Süper Kupa finali öncesi engelli çocuklarla oynadı / Fotoğraf: Reuters 29/33 14 Ağustos 2019 - Hindistan'ın Çandigar şehrinde Bağımsızlık Günü kutlamaları sırasında en iyi yürüyüş ödülünü alan askerler kutlama yapıyor / Fotoğraf: Reuters 30/33 13 Ağustos 2019 - Norveç'in başkenti Oslo yakınlarındaki El-Nur İslam Merkezi Camisi'ne düzenlenen saldırıya ilişkin gözaltına alınan 21 yaşındaki Norveçli Philip Manshaus, "cinayet" ve "terör saldırısı" suçlamasıyla mahkemeye çıkarıldı. Manshaus, suçlamaları reddetti / Fotoğraf: AFP 31/33 12 Ağustos 2019 - Suriye'nin Halep kentinin Darul Bellut bölgesinde bir çocuk, Kurban Bayramı'nda sokağa gelen dönme dolaba biniyor / Fotoğraf: AFP 32/33 11 Ağustos 2019 - Afganistan'ın başkenti Kabil'de Kurban Bayramı'nda sokağa çıkan çocuklar, kalaşnikof olarak bilinen AK-47 otomatik silahının maket oyuncağıyla oynuyor / Fotoğraf: AFP 33/33 10 Ağustos 2019 - Brezilya'nın Belo Horizonte kentinde düzenlenen yokuş aşağı kart yarışında yarışmacılardan biri, 1977 model Volkswagen'den ilham alarak tasarladığı aracıyla yarışıyor / Fotoğraf: AFP   Çarpma kraterleri konusunda uzman, Purdue Üniversitesi profesörü Jay Melosh, orman yangınına dair bulunan kanıtın bilim insanlarının gök taşı çarpışmasını kavramak için doğru yolda olduklarından emin olmalarını sağladığını söylüyor. Söz konusu araştırmaya dahil olmayan Profesör Melosh, “Bu, yaşam tarihinde çok önemli bir gündü ve araştırma sıfır noktasında neler yaşandığını çok açık biçimde belgeliyor" ifadelerini kullandı. Araştırmanın ortaya koyduğu en önemli bulgulardan biri, çekirdek numunelerinde kükürt bulunmaması. Çarpma kraterini çevreleyen bölge kükürtce zengin kayalarla dolu. Fakat çekirdek numunelerinde kükürt mevcut değildi. Bu keşif; gök taşı çarpmasının etkisiyle kükürt taşıyan minerallerin buharlaştığı, atmosfere karışarak Dünya'nın iklimini altüst ettiği ve Güneş ışınlarını yansıtarak küresel çapta bir soğumaya yol açtığı savını destekliyor. Araştırmacılar, çarpışmanın en az 325 milyar metre küp kükürtü havaya karıştırdığını tahmin ediyor. Bu, 1883'te patlayan ve Dünya sıcaklığını beş yıl boyunca ortalama bir derece düşürerek soğutan Krakatoa yanardağının gökyüzüne püskürttüğü miktardan dört kat fazla. Gök taşı çarpması yerel düzeyde büyük bir yıkım yaratsa da, o dönemde var olan pek çok başka canlıyla birlikte dinozorların da öldüğü kitlesel yok oluşun sebebi, bu küresel iklim değişikliğiydi. Profesör Gulick, “Gerçek katilin atmosferle ilişkili olması gerekiyor. Bunun gibi bir küresel kitlesel yok oluşun gerçekleşmesinin tek yolu atmosferik bir etkidir” diye belirtti.     *İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Independent Türkçe'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir. https://www.independent.co.uk/news/science Independent Türkçe için çeviren: Umut Can Yıldız subtitle: Bilim insanları canlıların önce alevlerle "kızardığını", ardından gelen kıyamet gibi iklim değişikliğiyle "donduğunu" belirttiHarry Cockburnpublication date:Çarşamba, Eylül 11, 2019 - 15:45