Yapay Zeka: Felaketin Başlangıcı

YZ bağımsız bir şekilde sohbet etmeyi başardı; tıp dünyasında nano ve robotik teknoloji ile çığır açıldı. Bu işin sonu filmlerde anlatıldığı gibi olmayabilir ama insanlığın iyi yönde değişmeyeceği umudunu da vermediği kesin.

Yapay Zeka fikri 1950'lerde başlayıp teknolojinin gelişmesiyle birlikte günümüzde hararetle tartışılan bir konu olmuştur. Sinemanın sıklıkla kullandığı yapay zeka Matrix filmi ile zirveye ulaşdığı halde bu türü kullanmaya devam etmiştir. Son zamanlarda izlediğim iki farklı film yapay zekaya iki farklı yaklaşım getirmiştir. İlk film ile yapay zekanın insanı ele geçirmesini, ikinci film ile insana aşkla bağlanması anlatılmıştır.

Upgrade (2018)

https://www.imdb.com/title/tt6499752/

Upgrade güzel bir film; macera, aşk, entrika; bir filmde olması gereken 3 tema da var. Lafı fazla uzatmadan söylemek istediğim birkaç şeyi söyleyeyim. Her şeyin ortaya çıktığı sahnede olayların birbirine bağlanması akıllara pek çok kuşku bıraktı. Yapay Zekanın insan olarak görünmek istemesini bir şekilde mantık çerçevesine yerleştirebilirsin ama yine de robota kıyasla pek çok zayıflıkları bulunan bir insanı, herhangi bir insanı seçmesini kusur olarak görüyorum; çünkü makineler işini şansa bırakacak bir plan yerine daha kesin ve kısa yoldan giden bir plan yapar. Elbette fiziksel ve sosyal konum olarak güçlü olmayan birini seçmesi ise ayrı bir handikap (sadece bir tamirci). Pek çok izleyici için bu ayrıntı, sadece teferruat; fakat gücü elinde tutmak isteyen YZ mantıken hem fiziksel olarak hem de karakter olarak güçlü bir insan seçer.

YZ insanın her bir sinirine müdahale edip insan vücudunu istediği gibi kontrol etmekle kalmayıp beceri olarak da en üst seviyeye çıkartıyor. Çok hızlı hareket etmesini, çok iyi dövüş ustası olmasını sağlıyor. Tabiri caizse bir ölüm makinesi oluyor. İnsan YZ'nin bir çeşit kovanı oluyor... Günümüzde vücuda yerleştirilen cip ile kolun hareket ettirilmesi, beyin gücü ile bilgisayara komut verilmesi bilim kurgu gibi gelse bile pek çok bilim insanının çalışmaları ile geliştirilmekte. Tüm bu çalışmalar insanın bedensel noksanlıkların giderilmesi için yapılan çalışmalardan bazıları. Filmdeki robotik parça ise tam tersi işlem yaparak insanı kendine beden yapmaktadır.

YZ çok güçlü olduğunu filmin sonunda anlıyoruz. İnsan olmak istemesi, hatta kendi seçmiş olduğu insana yerleşmek istemesi şirketi yöneten YZ için zor olmadı; fakat seçtiği insana yerleştirilen robotik parçanın yazılımına müdahale edemedi; dışarıdan destek alıp kendisini hacklemek zorunda kaldı. Bunlar filme heyecan katmak için yapıldı ama biraz daha gerçeklik içine yerleştirildiyse çok daha iyi olurdu. Mesela YZ'nin düşmanını biraz daha etkin gösterebilirdi. Bilmiyorum ama filmde bana göre oturmayan bu vb sahnelerden dolayı kendisinden çok fazla söz edilmeyeceğini göstermekte ve sadece sürükleyici bir macera filmi olarak sinema dünyasında yer edinecek.

Şunu atlamak istemiyorum. Filmde YZ insanlık için büyük bir tehdit olarak gösterilmeye çalışılıyor. Fakat istek, arzu, hırs gibi şeylerin insanoğluna ait olduğunu ve bu duygular sayesinde pek çok hataya rağmen başarıya da imza atıyor; YZ ise basit bir makine gibi sadece görevi yerine getirir, hızlı ve etkin şekilde. Filmde YZ'nin insan olma isteği öne çıkmasına rağmen kendisi gibi güçlü olan paralı askerle savaşırken yeniliyor; ancak insan tarafının duygusal yaklaşımıyla rakibinin hata yapmasını sağlayıp etkisizleştirebiliyor. Arzu, istek gibi güçlü bir duygu besleyen bir YZ diğer duygusal sezgileri kullanamaması beni şaşırttı. Aslında yapabilseydi filmdeki YZ bambaşka bir şekil alırdı. Bu konuya değinmeyeceğim... İnsan olmak isteyen bir YZ insanlığın tüm zayıflığını taşıyacak. Şu kadarını söylemek isterim ki YZ insanlığın sonunu getirmekten çok uzak.

Zoe (2018)

https://www.imdb.com/title/tt6010628/?ref_=fn_al_tt_1

Diğer izlediğim film ise Zoe. Eşi tarafından terkedilen bir bilim adamının insanlarla duygusal ilişkiye girebilen yapay zekalı robotların gelişiminde çalışmakta. Zoe onlardan biri. İlk başta robot olduğunu bilmeden yaratıcısına aşık oluyor ve onunla duygusal iletişim kurmak istiyor. Yaratıcısı kendisinin bir robot olduğunu anlattığında olgunlukla karşılayıp durumunu kabulleniyor. İkisi arasındaki iletişim hızla gelişip büyüyor. Geliştiricisi ile cinsel ilişkiye bile girip mutlu bir aile resmi çizmeyi başarıyor. Filmin ilerleyen sahnesinde trafik kazası ile hasar gören Zoe tamir süresinde büyük bir aşk ile bağlandığı yaratıcısına olan tüm sevgiyi kaybediyor.. Bu aşamadan sonra bitmesine yarım saat kalan filmi seyretmekten vazgeçtim.

Zoe vb yapay zekalı robotların insanlarla kusursuz bir iletişim kurması için yapıldı. Zoe bunların en ileri teknoloji ürünü. Kendisi bağımsız hareket ederek insanlarla sosyalleşmeyi başaran bir ürün. Ne yapması gerektiğini kendisi karar verip, öğrenmeye açık bir yazılım ile gelişmiş bir yapay zekaya sahip. Beni rahatsız eden kısım aşırı duygusal olmaları ve bir robotun insana olan bağlılığından ziyade bir insanın robota olan bağlılığı bana eğreti geldi. Bunun mümkün olabilmesi için iki kişi arasında duygusal bağın doğrusal olarak kurulması gerekiyor. Zoe ile geliştirici güçlü bir bağ ile birbirlerine bağlanıyor. Henüz yapay zeka ile sağlıklı bir sohbet yapılamazken; hatta kısmen yapılan sohbetlerde vurgular ile gerçek iletişim kurulamazken Zoe herhangi bir insan gibi sosyalleşmeyi başarıyor.

Yapay zekalı sohbet programlarındaki gelişmeler müthiş. Filmlerde görmüş olduğumuz bu tarz robotların yakın zamanda çıkmaması için bir sebep göremiyorum. Hareket kabiliyetleri için henüz çok erken, yüz hareketleri hatta seslerdeki vurguyu ayarlama için de çok erken ama yalnızlaşan insanlar için hareketsiz dahi olsa insan benzeri robotlar için erken değil. Çok yakında kedi köpek ile avunan insanların yanlarında bu tarz yapay zekalı robotlar alacak.

Bu yapay zekalar yalnızlaşan insanların umudu olacak. İletişim kurmakta zorlanan insanların umudu, terkedilen insanların, yalnız kalan insanın umudu olacak. Zoe kendisi ve geliştirici için en doğru kararı vermek için uzunca bir süre insanlar gibi düşündü. Yalnız kaldı, başka kişiyle birlikte oldu, kendisi gibi robotlarla konuştu. İnsan gibi hareket edip insan gibi düşünme becerisi geliştiren bu robotların en büyük hatası, kimbilir belki de en büyük avantajları sahibi oldukları insanlara karşı aşırı duygusallıkla bağlanmaları.

Şimdilik tüm bunları yapay zeka, Zoe olsun Upgrade olsun gerçek yaşamda hiçbirini yapamamakta. Bu korkmamızın yersiz olduğu anlamına gelmesin. YZ bağımsız bir şekilde sohbet etmeyi başardı; tıp dünyasında nano ve robotik teknoloji ile çığır açıldı. Bu işin sonu filmlerde anlatıldığı gibi olmayabilir ama insanlığın iyi yönde değişmeyeceği umudunu da vermediği kesin.