Alemi Haber • 03:30, 20 Ağustos 2018 Pazartesi

MERTEK NEDİR BİLMİYOR Kİ ELİFİ HATIRLASIN

Eskiden de çerçeve derdik, çarçupe demezdik lakin çarçupe/چار چوبه yazardık. Çünkü bir lisanı ancak yazısı korur. Biz yazımız elimizden alınmadan çarmıh/چار ميخ'ın dört mıh demek olduğunu bildiğimiz gibi çerçevenin de dört çöp/çubuk olduğunu biliyorduk.

Türk elifbasının ilk harfi olan elif/ bugün mertek bile sanılmıyor. Çünkü mertek kelimesi de bilinmiyor. Yazımız elimizden alındıktan sonra hal-i pürmelalimiz budur. Elifbayı alfabe yapınca sadece elifi yani Türk harflerini tarihe gömmüyorsun Türk lisanını tamamen yok ediyorsun. “Kendi gözündeki merteği görmez elin gözündeki çöpü görür” demişiz. Merteğin ne olduğunu bilmeyince bu tabir de havada kalıyor. “Kırtasımı nisyan ettim” gibi Tanzimat sonrasında çıkan ağır, ağdalı bir ifade de değil üstelik. Dümdüz Türkçe bir cümle. Hakeza mertek gibi çöpün de ne olduğu bilinmiyor. Bugün insanlar çöp deyince yalnızca konteynıra, sepete, kutuya atılan şeyi anlıyorlar. Halbuki gözümde çöp kadar değeri yoktur veya çöp gibi, çöp kadar kaldı, çöpçatan, çöp şiş, çöpten çelebi deyince konteynırdaki, kutudaki, sepetteki “çöpü” kastetmiyoruz. Burada çöp “kendi gözündeki merteği görmez elin gözündeki çöpü görür” tabirinde olduğu gibi mertekle zıddiyet teşkil eden bir küçüklük ifade eder. Kibritlerin üzerinde yazar mesela; vasatî kırk çöp. Çünkü çöp kelimesi Farsça asıllıdır ve ince, küçük ağaç parçası demektir. Mertek ise hususen evlerin çatılarında kullanılan kalın ve dört köşeli kocaman bir kerestedir. Bugün çerçeve diye bildiğimiz kelimenin aslı da çarçupe/'dir. Yani dört çöp/çubuk. Çubuk da görüldüğü üzere köken itibariyle Farsça çub/ kelimesi ile alakalıdır...